Burnout: Adakah anda lesu upaya di tempat kerja?

"JARI-jariku sakit semua kerana bekerja setiap hari." Begitulah lirik lagu Biduanita Puan Sri Saloma melambangkan penat fizikal apabila bekerja. Tapi apabila berbicara tentang lesu upaya (burnout), mungkin lirik yang sesuai ialah &#039;emosi-emosiku sakit semua kerana bekerja lebih kapasiti&#039;. Menurut Laporan Kesejahteraan Pekerja 2022, sebanyak 58 peratus daripada pekerja mengalami lesu upaya di tempat kerja. Lesu upaya bukan sekadar stres. Ia lebih teruk daripada itu. Lesu upaya merujuk kepada &#039;kesejahteraan fizikal dan psikologikal yang rendah, ditambah dengan ketidakpuasan hati terhadap kerja serta keinginan untuk berhenti kerja&#039;. Pekerja boleh merasakan tidak bermotivasi, tidak peduli lagi dengan kerja, putus asa, pasrah, ‘kebas’ emosi dan menganggap kerja tidak lagi memberi makna kehidupan – ibarat mancis yang apinya terpadam dan batangnya rentung. Lesu upaya boleh menjejaskan organisasi seperti produktiviti menurun, ramai pekerja mengambil cuti sakit, keuntungan menurun, kehilangan pekerja cemerlang dan reputasi korporat tercalar. Majikan boleh mengenal pasti tanda- tanda awal lesu upaya dalam kalangan pekerja seperti kelesuan, mudah marah, berasa tiada sensasi pencapaian dan tidak dihargai. Majikan juga boleh mengenal pasti faktor lesu upaya dan segera mengambil tindakan pencegahan. Antara faktor lesu upaya ialah beban kerja tidak seimbang, pekerja kurang diberi autonomi, suasana kerja negatif, berlaku ketidakadilan, ketidaksepadanan nilai pekerja dan organisasi selain tiada rehat fizikal serta mental. Simptom lesu upaya boleh bersifat fizikal, emosi dan tingkah laku. Antara simptom fizikal lesu upaya ialah kepenatan sepanjang masa, imuniti kurang dan selalu sakit, kerap pening kepala dan sengal otot serta selera makan berubah mendadak sama ada banyak makan atau sebaliknya. Antara simptom emosi lesu upaya pula ialah rasa gagal dan tidak yakin dengan kerja, berasa tidak tertolong, terperangkap dan &#039;kalah&#039;, rasa keseorangan di tempat kerja mahu pun di dunia, hilang motivasi kerja, melihat kerja dan pekerja lain secara sinis dan negatif, kurang kepuasan dan pencapaian kerja. Simptom tingkah laku lesu upaya ialah menarik diri daripada tanggungjawab, menjauhkan diri daripada pekerja lain, menangguh kerja, menggunakan rokok, arak dan dadah untuk menghilangkan stres, melenting serta mengamuk kepada pihak yang tiada kaitan selain tidak datang kerja, datang lambat atau balik awal. Majikan boleh melakukan langkah berikut untuk mencegah lebih awal fenomena lesu upaya pekerja tingkatkan rasa keselamatan psikologi untuk bersuara, wujudkan rehat pendek berkala dan ruang peribadi, letak sempadan kerja-peribadi yang jelas, tingkatkan rasa keterlibatan (engagement) dengan kerja dan rekrut atau ganti pengurus yang lebih baik. Tapi jika sudah wujud beberapa pekerja yang mengalami lesu upaya, majikan boleh membentuk proses pemulihan mereka dengan cara seperti mulakan budaya berdialog, galakkan mereka menyeimbangkan antara kerja dan kehidupan, kenal pasti faktor unik yang memotivasikan mereka, berikan sokongan emosi dan sosial, tawarkan perkhidmatan kaunseling atau program bantuan pekerja (employee assistance programme). Lesu upaya bukan penyakit mental. Tapi ia berisiko mencetuskan penyakit mental seperti kemurungan. Jika syak pekerja anda mengalami kemurungan, bantu mereka untuk mendapatkan rawatan daripada pakar psikiatri atau pakar psikologi klinikal. Aset sebuah organisasi bukanlah harta tetapi pekerjanya. Kesejahteraan pekerja membawa kepada produktiviti organisasi tetapi produktiviti organisasi tidak semestinya membawa kepada kesejahteraan pekerja. * Dr Alizi Alias merupakan Konsultan Psikologi Organisasi, Ahli Majlis Persatuan Psikologi Malaysia (PSIMA), Pengerusi Psikospiritual IKRAM (P.S.I), Penasihat Soul Fitness WUIF