Harmonikah Malaysia kita?

BARU-baru ini saya hadir di majlis peluncuran buku bertajuk Harmony and Humanity: Insights & Experiences anjuran Persatuan Promosi Harmoni Malaysia yang diadakan di International Institute of Advanced Islamic Studies (IAIS) Malaysia. Tulisan saya bertajuk “Perpaduan yang kita dambakan, keharmonian yang kita rindukan” diterbitkan sebagai salah satu bab dalam buku yang diluncurkan ini. Tulisan saya itu memperingati kita bahawa usaha untuk menyatu-padukan rakyat menjadi sangat penting terutama untuk menjaga keharmonian dan mengelak perbalahan. Terdapat 20 bab dalam buku ini yang antara penulisnya termasuk Presiden Persatuan Promosi Harmoni Malaysia, Brig. Jen (B) Dato’ Richard Robless, Tan Sri Dr. Syed Jalaludin Syed Salim, dan Datuk Seri (Dr.) Anwar Fazal. Majlis peluncuran tersebut juga diisi dengan diskusi bertajuk “Bangsa Malaysia: Myth or Reality”. Antara ahli panel pada hari tersebut adalah sahabat saya Prof. Dr. Syed Muhammad Khairudin Aljunied, Profesor di Universiti Malaya. Beliau mencadangkan bahawa rakyat Malaysia sebenarnya tidak memerlukan ideologi “Bangsa Malaysia” sebaliknya hanya perlu menggunakannya sebagai bahan untuk bina naratif kebangsaan. Beliau mencadangkan bahawa apa yang diperlukan sebaliknya adalah kosmopolitanisme, dan ini boleh dicapai dengan memperkasakan belia hari ini untuk memahami bahawa identiti paling asas adalah menjadi sebagai seorang manusia yang bertanggungjawab secara moral terhadap manusia lain tidak kira agama atau bangsa. Kata beliau lagi: “kita boleh menjadi cukup kosmopolitan untuk menerima bahawa setiap orang adalah berbeza, setiap orang berhak menjadi rakyat Malaysia dengan cara mereka sendiri, tetapi pada masa yang sama, bekerja untuk kebaikan Malaysia.” Secara tidak langsung dengan cara ini kita boleh melahirkan cara pemikiran baharu, di mana masyarakat, kaum dan agama kemudian boleh bersatu. Manurut Prof. Khairudin lagi: “Yang menjadi masalah adalah apabila kita ingin menekankan perbezaan dan bukannya persamaan.” Ketika mengulas idea bahawa rakyat Malaysia bertanggungjawab terhadap jenis pemimpin yang mereka undi untuk berkuasa, Khairudin berkata ahli politik tidak datang dari langit sebaliknya dibentuk oleh keluarga dan masyarakat mereka. Katanya ahli politik adalah produk masyarakat kita. Ia adalah hasil daripada sikap kita, pandangan dunia kita, budaya kita, adat resam kita, pendidikan kita. Akibatnya, beliau berkata keluarga mesti mengajar anak-anak menghormati semua kumpulan etnik dan orang lain dalam masyarakat dan ini mesti bermula daripada perbualan yang berlaku di meja makan. Presiden Angkatan Belia Islam Malaysia (ABIM), Muhammad Faisal Abdul Aziz, yang juga salah seorang ahli panel pada diskusi tersebut dalam menjawab satu pertanyaan sama ada ahli politik perlu dipersalahkan apabila berlaku ketegangan antara kaum di Malaysia berkata adalah tidak adil untuk meletakkan kesalahan kepada ahli politik apabila ia melibatkan perpaduan nasional dan berkata rakyat Malaysia perlu melakukan bahagian mereka juga. Beliau berkata rakyat Malaysia sebenarnya tidak memerlukan ideologi “Bangsa Malaysia” sebaliknya hanya perlu menggunakannya sebagai bahan untuk bina naratif kebangsaan. Faisal kemudiannya berkata tidak semuanya diputuskan oleh ahli politik dan menyatakan bahawa rakyat Malaysia pernah melangkaui politik dengan membantu antara satu sama lain semasa pandemik Covid-19 seperti yang ditunjukkan melalui slogan “#kitajagakita”, dan bahawa rakyat Malaysia perlu mempunyai pelbagai identiti bersaing — termasuk “Bangsa Malaysia” — untuk mengurangkan tumpuan kepada politik identiti berasaskan kaum. Selain daripada Prof. Syed Khairudin Aljunied dan Muhammad Faisal, panel diskusi termasuk Prof. Wong Chin Huat yang juga kolumnis akhbar ini dan Dr. Sharifah Munirah Alatas. Majlis peluncuran tersebut telah disempurnakan oleh Menteri Perpaduan Negara Datuk Seri Aaron Ago Dagang. Semasa menyampaikan ucaptamanya beliau berkata, politik perkauman toksid yang dimainkan oleh ahli politik terutamanya apabila hampir atau semasa pilihan raya merupakan cabaran utama dalam menjadikan “Bangsa Malaysia” satu realiti, dan berkata kemahuan politik diperlukan untuk menyelesaikannya. Di penghujung majlis tersebut walaupun ada yang cuba menempelak usaha mengharmonikan Malaysia melalui konsep bangsa Malaysia ini sebagai satu mitos, namun ramai juga yang menyokong bahawa "Bangsa Malaysia" adalah aspirasi penting negara dan merupakan satu kerja yang sedang berjalan dan harus diteruskan. Semoga Malaysia terus aman, makmur dan harmoni berpanjangan. *Datuk Dr Anis Yusal Yusoff ialah Pengarah di UM LEAD, Universiti Malaya. Beliau juga adalah Felo Utama di KITA, UKM, dan pernah menjadi Presiden Institut Integriti Malaysia dan Timbalan Ketua Pengarah GIACC, JPM