Ke mana hilangnya prinsip

TIDAK lama selepas media sosial meraikan detik-detik terbaik tahun 2023 dan berdoa untuk kestabilan pada 2024, Langkah Dubai muncul. Satu lagi dakwaan cubaan rampasan kuasa dalam politik Malaysia yang kononnya berlaku. (Dalam negara demokrasi Barat, pengulas cenderung menambahkan gate kepada segala-galanya bagi menandakan skandal selepas Skandal Watergate tetapi di Malaysia kita telah menjadi cenderung menambahkan mana-mana lokasi geografi dengan move untuk menandakan perubahan kerajaan yang dimaksudkan melalui cara selain daripada pilihan raya umum). Tindakan sesetengah pihak dan ahli Parlimen yang masih melayan tanggapan sedemikian adalah satu cabaran kepada hasrat Yang di-Pertuan Agong, yang telah berkali-kali menyeru kepada kestabilan politik. Mungkin pihak yang mengapi-apikan isu tersebut melihat titah Yang di-Pertuan Agong pada Februari 2023 – Seri Paduka Baginda berharap Datuk Seri Anwar Ibrahim akan menjadi Perdana Menteri terakhir dilantik semasa pemerintahannya. Justeru, mereka berharap untuk melakukan perbuatan itu semasa pemerintahan Yang di-Pertuan Agong baharu yang akan bermula beberapa minggu lagi. Di media sosial nampaknya harapan yang ada ialah Yang di-Pertuan Agong baharu juga tidak akan melayan omong kosong seperti itu daripada ahli politik kita. Dan, sememangnya dalam satu wawancara baru-baru ini, Sultan Johor bertitah sebagai ketua negara, baginda akan meletakkan kepentingan 30 juta rakyat Malaysia di atas kepentingan 222 ahli politik di Dewan Rakyat. Sudah tentu, perebutan kuasa dijangka pada pertengahan penggal Parlimen kekal luar biasa dalam mana-mana demokrasi berparlimen, dengan ahli Parlimen dijangka kekal setia kepada platform di mana mereka dipilih. Seperti yang saya tulis sebelum ini, terdapat kes-kes yang sah – seorang ahli Parlimen mungkin mahu memberontak terhadap ketua dan Whip parti mereka tetapi ‘langkah-langkah’ itu berlaku dengan kerap sehingga sebarang justifikasi tidak akan dipercayai. Sejak krisis di Perak pada 2009 yang menyebabkan kejatuhan kerajaan negeri, mana-mana episod seperti itu diandaikan mengenai pemimpin parti membelanjakan wang untuk membeli wakil rakyat. Kebencian rakyat Malaysia terhadap fenomena itu adalah mengapa tekanan terhadap undang-undang anti-lompat parti meningkat sejak awal dan sememangnya pindaan mula berkuat kuasa pada Oktober 2022. Pada masa itu, ramai pengulas undang-undang telah menunjukkan ketidaksempurnaan dalam undang-undang tersebut dan beberapa peristiwa berikutnya telah menonjolkan banyak kelemahan. ISYTIHAR KESETIAAN Dalam beberapa bulan kebelakangan ini, beberapa ahli Parlimen Perikatan Nasional (PN) telah mengisytiharkan kesetiaan mereka kepada Perdana Menteri sambil kekal dalam parti mereka. Alasan berbuat demikian adalah untuk memberi manfaat kepada pengundi melalui peningkatan peruntukan bagi kawasan mereka. Bahawa ia dibenarkan sama sekali nampaknya bercanggah dengan semangat pindaan tetapi ia juga menimbulkan persoalan tentang sumber kewangan tidak sama rata sejak awal. Seperti yang dipertikaikan oleh banyak pertubuhan masyarakat sivil selama bertahun-tahun, ahli Parlimen harus menerima sumber kewangan yang sama berdasarkan status mereka sebagai ahli Parlimen, bukan kerana mereka menyokong mana-mana parti atau ahli politik. Situasi semasa memberi kuasa kepada kerajaan hari ini untuk menarik sokongan ahli Parlimen pembangkang dengan ganjaran sebegini. Sudah tentu, insentif kewangan boleh datang daripada sumber lain juga. Di tengah-tengah dakwaan Langkah Dubai, orang ramai bercakap tentang jutaan ringgit bertukar tangan. Itulah sebabnya kita juga perlu mengukuhkan ekosistem pendanaan politik. Institut Demokrasi dan Hal Ehwal Ekonomi (IDEAS) ialah sekretariat kepada Kumpulan Rentas Parti Parlimen Malaysia (KRPPM) mengenai Pendanaan Politik dan telah mencadangkan perundangan yang akan mewajibkan kedua-dua penderma serta penerima mengisytiharkan sum-bangan, yang akan dihadkan menerusi tetapan undang-undang. MUDARAT Nampaknya keghairahan untuk pembaharuan itu tidak sejagat atau konsisten seperti kita harapkan tetapi ahli Parlimen harus sedar kemudaratan kepada mereka semua jika kesetiaan mereka dilihat boleh dijual beli. Malangnya, penentang akan mengatakan bahawa kedua-dua reformasi itu tidak akan benar-benar berkesan (sama seperti undang-undang anti-lompat parti, akan ada kelemahan atau jurang dalam penguatkuasaan) tetapi untuk berhujah bahawa kita tidak sepatutnya mencuba berdasarkan andaian itu adalah satu sikap berputus asa. Mengubah budaya dan mengukuhkan undang-undang haruslah seiringan. Saya baru sahaja menonton Man on the Run di Netflix. Ia tidak sempurna tetapi masih menjadi peringatan tentang apa berlaku apabila kita gagal melindungi institusi bebas, yang bertujuan berfungsi sebagai semak dan imbang. Apabila berbilion ringgit terlibat, penjawat awam yang cuba melakukan perkara betul boleh terjejas atau menghilang. Dalam rakaman video itu, terdapat ahli politik yang kelihatan juga mahu berkelakuan secara beretika dalam menyeru ketelusan dan kebebasan institusi. Malangnya, politik menunjukkan kepada kita bahawa manusia boleh mengubah fikiran mereka – sesetengah ahli politik itu kini nampaknya mempunyai keutamaan lain. Memandangkan permulaan 2024 menyaksikan lebih banyak kekeliruan dalam politik Malaysia, nampaknya tugas memastikan pertanggungjawaban semua ahli politik jatuh kepada organisasi masyarakat sivil yang berganding bahu dengan rakyat sambil terus dipandu oleh prinsip Perlembagaan Persekutuan. * Tunku Zain Al-‘Abidin ialah Presiden Pengasas IDEAS