Solusi denggi: Manfaat Qdenga perlu lebih banyak daripada risiko

PERTUBUHAN Kesihatan Sedunia (WHO) telah melaporkan peningkatan kes demam denggi yang drastik sejak beberapa dekad dengan purata sebanyak 390 juta jangkitan baharu dilaporkan setiap tahun. Sebelum tahun 1970, hanya sembilan negara sahaja yang melaporkan epidemik denggi, namun sehingga tahun 2019, lebih daripada 100 buah negara telah mengalami epidemik ini. WHO juga menganggarkan sebanyak 3.9 bilion penduduk berisiko menghidapi jangkitan demam denggi dengan 70 peratus beban jangkitan berlaku di negara Asia. Lebih malang, tiada rawatan ubat khusus atau vaksin yang berkesan untuk menangani jangkitan demam denggi sebelum ini. Oleh itu, kaedah konvensional untuk mencegah jangkitan demam denggi adalah dengan mengawal kepadatan nyamuk Aedes di persekitaran melalui aktiviti penghapusan tempat takungan air yang menyebabkan pembiakan nyamuk Aedes serta amalan rawatan berasaskan simptom. Justeru, apabila Ketua Pengarah Kesihatan, Datuk Dr Muhammad Radzi Abu Hassan pada 9 Februari lalu mengumumkan kelulusan pendaftaran bersyarat kepada vaksin denggi Qdenga keluaran syarikat Takeda untuk digunakan bagi individu berumur empat tahun dan ke atas, ia seolah-olah memberi sinar baharu dalam dunia perubatan negara. Dalam satu kenyataan dikeluarkan Kementerian Kesihatan (KKM), mesyuarat Pihak Berkuasa Kawalan Dadah (PBKD) kali ke-393 memberi kelulusan bersyarat itu setelah berpuas hati dengan hasil penilaian ke atas keberkesanan, keselamatan dan kualiti produk yang dijalankan. Pengumuman terkini KKM itu hakikatnya sangat signifikan terhadap usaha negara menangani ancaman endemik, pada saat Malaysia sememangnya merupakan antara negara endemik demam denggi utama di dunia dengan kes dilaporkan sepanjang tahun. Bagaimanapun, timbul persoalan adakah vaksin Qdenga yang dibangunkan khusus menangani endemik denggi ini benar-benar dianggap solusi tuntas, pada saat banyak syarikat farmaseutikal dunia gagal mencari penawar terhadap penyakit kawalan vektor berkenaan sejak berdekad lalu? Menurut bekas Timbalan Ketua Pengarah Kesihatan (Perubatan), Profesor Datuk Dr Rohaizat Yon, satu kajian klinikal keberkesanan vaksin Qdenga hakikatnya telah dijalankan di lapan negara Amerika Latin iaitu Brazil, Colombia, Republik Dominican, Nicaragua dan Panama serta tiga negara Asia iaitu Filipina, Sri Lanka dan Thailand. Jelas beliau, berdasarkan kajian berkenaan yang melibatkan kira-kira 20,000 kanak-kanak berusia empat hingga 16 tahun, data terkumpul mendapati vaksin berkenaan menunjukkan keberkesanan dalam mencegah golongan itu daripada terkena jangkitan, mengurangkan severiti apabila dijangkiti denggi dengan gejala lebih ringan serta mampu menurunkan kadar kemasukan ke hospital akibat denggi. "Justeru, Strategic Advisory Group of Experts on Immunization (SAGE) yang berperanan sebagai penasihat WHO telah memberikan rekomendasi penggunaan vaksin Qdenga kerana keberkesanannya. "Susulan itu, negara Thailand, Indonesia, Brazil, Argentina, Britain dan Kesatuan Eropah telah pun mendaftar vaksin ini di negara mereka," katanya kepada Sinar Premium pada Isnin. VAKSIN SIGNIFIKAN KURANG JANGKITAN Mengulas lanjut, Rohaizat yang juga Ahli Lembaga Pentadbir Management and Science University (MSU) menegaskan sekiranya rakyat negara ini dapat mengambil iktibar daripada pengalaman semasa dunia sewaktu dilanda pandemik Covid-19, kewujudan vaksin sememangnya signifikan bagi mengurangkan risiko dijangkiti virus berkenaan. "Senario sama juga berlaku dalam imunisasi vaksin denggi di mana penemuan vaksin adalah amat penting bagi mengurangkan risiko penularan kes jangkitan denggi. "Berbanding dengan vaksinasi, aspek rawatan konvensional bagi kes denggi adalah tertumpu kepada gejala dihidapi pesakit apabila dijangkiti penyakit berkenaan. "Misalnya pemberian ubat demam dan ubat tahan sakit badan bagi kes terkawal manakala bagi kes tenat pula pesakit perlu diberi air melalui saluran intravena atau drip, tranfusi darah platlet apabila ada gejala pendarahan, pemantauan fungsi hati, ginjal dan sebagainya," ujarnya. Rohaizat menegaskan kerajaan masih mengambil langkah berhati-hati dengan PBKD dan hanya memberikan kelulusan bersyarat terhadapnya. "Product Registration Holder (PRH) pula akan memantau vaksin ini dengan lebih ketat di mana PRH perlu mengutip dan mengemukakan data mengenai keberkesanan dan tahap keselamatan bagi memastikan manfaat adalah tinggi melebihi risiko," tegasnya. Menurut Buku Pelan Strategik Pencegahan dan Kawalan Denggi Kebangsaan tahun 2022-2026, pada tahun 2019, berlaku peningkatan kes demam denggi secara global termasuk di Malaysia. Sebanyak 130,101 kes demam denggi telah dilaporkan iaitu jumlah yang tertinggi pernah dicatatkan dalam tempoh 10 tahun (2000 hingga 2021), dengan kadar insiden sebanyak 395.2 per 100,000 penduduk. Namun begitu, sewaktu tempoh pandemik Covid-19 iaitu pada tahun 2020 dan 2021, telah berlaku penurunan insiden kes demam denggi kepada 276.5 per 100,000 penduduk pada tahun 2020 dan 78 per 100,000 penduduk pada tahun 2021, kesan pelaksanaan Perintah Kawalan Pergerakan (PKP). Sementara itu, pakar virologi dari Universiti Sains Malaysia (USM), Profesor Madya Dr Yahya Mat Arip berpandangan kewujudan vaksin Qdenga hanya boleh dianggap mencatatkan kejayaan penting, sekiranya ia benar-benar menyelesaikan isu cross reactivity (kereaktifan silang) dan menjadi imun kepada keempat-empat tahap jangkitan virus denggi. Jelasnya, usaha membangunkan vaksin denggi oleh syarikat-syarikat farmaseutikal dunia sejak berdekad lalu dianggap amat sukar dan banyak menemui kegagalan disebabkan saintis perlu memastikan ia bersifat tetravalen iaitu berkemampuan mewujudkan antibodi reaktif terhadap empat jenis virus denggi yang berbeza. "Setakat ini, saya belum lagi meneliti data klinikal hasil kajian Qdenga ini. "Bagaimanapun, sekiranya vaksin Qdenga terbukti mewujudkan keadaan persekitaran pencegahan endemik denggi yang kondusif, saya fikir tindakan kerajaan meluluskan penggunaannya adalah langkah bijak. "Memandangkan ia masih di peringkat kelulusan bersyarat, saya mengharapkan kerajaan dan KKM akan memastikan pemantauan penggunaan Qdenga berada pada tahap tertinggi demi kepentingan keselamatan dan nyawa pesakit," katanya.