Perkasa kuasa wanita Madani di UA

SABAN tahun, dunia menyambut Hari Wanita Antarabangsa pada 8 Mac 2024 dan tema tahun ini adalah ‘Wanita Dijulang, Negara Gemilang’. Tema tersebut diangkat bertujuan untuk mengiktiraf sumbangan wanita Madani dalam pelbagai sektor pekerjaan termasuk sektor awam. Di sebalik kejayaan wanita itu, tersembunyi fakta yang perlu diberikan perhatian terutama melibatkan wanita di pendidikan tinggi negara. Berdasarkan statistik, bilangan pensyarah wanita yang bertugas di universiti awam (UA) adalah 18,025 berbanding pensyarah lelaki berjumlah 13,367. Ini menunjukkan bahawa ekosistem universiti awam dimonopoli oleh wanita dan penumpuan khusus dalam merencanakan pelbagai aktiviti dan perancangan sumber manusia perlu berasaskan kepada data tersebut. Wanita sering kali terasa terbeban untuk membahagikan masa mereka antara kerjaya dan kehidupan peribadi. Menurut kajian oleh Myka Monae Bussey-Campbell (2020), keseimbangan kerja kehidupan merupakan satu isu yang kritikal dan tiada kesudahan. Beliau yang menjalankan penyelidikan melibatkan wanita berjawatan profesor di Amerika Syarikat mendapati terdapat banyak faktor yang memberi kesan terhadap isu keseimbangan kerja kehidupan. Ternyata, wanita perlu berjuang dalam mengendalikan kerjaya mereka serta keluarga. Justeru, apabila diberikan tanggungjawab kepimpinan sering kali peranan tersebut terpaksa ditolak serta dipandang sepi kerana wanita berkerjaya terutama dalam bidang akademik memerlukan keizinan daripada pasangan serta ahli keluarga yang lain dan hal ini berbeza dengan lelaki. Malahan, wanita di universiti sering kali diberikan peranan picisan seperti memegang jawatan sebagai penyelaras, koordinator atau setiausaha. Dalam pengamatan penulis, peluang bagi memegang jawatan kepimpinan tertinggi di universiti awam adalah terbuka dan tidak berasaskan gender. Walau bagaimanapun, pengurusan utama atau strategik yang melibatkan naib canselor dan timbalan naib canselor masih terbatas dan lebih cenderung dimonopoli oleh lelaki. Pemimpin akademik wanita yang berpotensi untuk berada dalam pengurusan utama perlu pintar dalam kebijakan emosi. Kepentingan mengawal emosi dalam kepimpinan akademik akan menjadikan wanita tersebut pintar dalam mengurus permasalahan melibatkan manusia. Kebijakan emosi juga merupakan satu kelebihan dalam kepimpinan wanita kerana dapat memupuk budaya kerja yang positif dalam sesebuah organisasi. Setakat rencana ini ditulis, hanya terdapat seorang sahaja wanita akademik yang dilantik sebagai naib canselor wanita di universiti awam iaitu di Universiti Teknikal Malaysia Melaka (UTeM). Perkara ini menjadi tanda-tanya kepada penulis, adakah wanita akademik di universiti awam tidak mempunyai kelayakan atau kemampuan untuk memimpin sehinggakan sukar untuk dilantik sebagai naib canselor? Jika diamati, berita kejayaan wanita dalam bidang akademik tiada tolok bandingnya seperti Anugerah Tokoh Akademik Negara 2023 yang dimenangi oleh Profesor Datuk Dr Adeeba Kamarulzaman. Oleh itu, di manakah silapnya apabila wanita itu tidak dipilih sebagai sosok pemimpin yang mengetuai universiti? Terdapat universiti luar negara terkemuka seperti Oxford University yang telah melantik Profesor Irene Tracey sebagai Naib Canselor Universiti yang ke-273 dan merupakan naib canselor wanita kedua dilantik dalam sejarah universiti itu. Kaedah secara pergiliran antara lelaki dan wanita sebenarnya boleh dilaksanakan apabila melibatkan jawatan naib canselor universiti awam. Apabila wanita itu diangkat sebagai seorang naib canselor, beliau boleh membawa perubahan kepada universiti. Keupayaan wanita dalam kepimpinan tidak perlu diragui. Sosok wanita yang berjaya memimpin universiti awam telah ada dan perlu dijadikan model rujukan. Sebagai contoh, mantan Naib Canselor wanita yang pertama Universiti Teknologi Mara (UiTM) iaitu Datuk Dr Roziah Mohd Janor yang telah berjaya membawa perubahan kepada universiti terbesar tersebut apabila menaikkan nama UiTM sehingga berjaya mencapai kedudukan ke 98 daripada 100 Universiti Terbaik Asia dalam QS Asia University Rankings (AUR) 2024. Oleh itu, wanita dalam akademik terutama universiti awam perlu diberikan peluang serta peranan yang lebih besar. Fenomena siling kaca di pendidikan tinggi harus dipecahkan selari dengan tema Hari Wanita 2024 ‘Wanita Dijulang, Negara Gemilang’. * Salmiwati Othman adalah calon PhD Pengurusan Pendidikan Fakulti Pendidikan UKM & Timbalan Pendaftar Universiti Teknologi Mara