Asas tuntutan 35 peratus kerusi

SUDAH lama ahli politik dan aktivis di Sabah dan Sarawak menuntut kedua-dua negeri itu diberikan 35 peratus kerusi Dewan Rakyat. Malah, tuntutan itu dipersetujui oleh Majlis Khas Perjanjian Malaysia 1963 (MKMA63) di bawah Kerajaan Datuk Seri Ismail Sabri Yaakob pada September 2022. Namun, penuntut-penuntut kerusi jarang memberikan bilangan mutlak kerusi yang dicadangkan untuk Sabah dan Sarawak. Ahad lalu, akhbar Sabah Daily Express menerbitkan sebuah rencana bertajuk “Sabah, Sarawak perlu menuntut balik kerusi”, tulisan Datuk Roger Chin, mantan Presiden Persatuan Undang-undang Sabah. Rencana itu mencadangkan Sabah harus dapat 39 kerusi dan Sarawak 38 kerusi, berjumlah 77, sementara jumlah kerusi Dewan Rakyat kekal pada 222. Sekarang Sabah dan Sarawak masing-masing mempunyai 25 dan 31 kerusi, berjumlah 56. Berpandukan cadangan Chin, 21 kerusi perlulah diambil daripada negeri-negeri Semenanjung. Atas prinsip keadilan, kita tidak ganggu negeri yang memang sudah sangat padat (Selangor, Terengganu dan Melaka) dan Wilayah Persekutuan yang memang perlu kekalkan sekurang-kurangnya satu kerusi (Putrajaya). (Pengiraan ini menggunakan data pengundi pada April 2022.) Maka, 21 kerusi ini bolehlah disumbangkan oleh Perak (-6), Pahang (-4), Johor (-3), Kelantan, Pulau Pinang (masing-masing -2), Perlis, Kedah, Kuala Lumpur, Negeri Sembilan (masing-masing -1). Akibatnya, pemindahan kerusi di atas akan menaikkan jumlah pengundi purata kawasan Parlimen di Perak sebagai contoh (dari 85,063 orang ke 113,417) dan menurunkannya di Sabah (dari 68,483 ke 43,899) dan di Sarawak (dari 63,308 ke 51,646). Ini bermaksud setiap kawasan Parlimen di Perak mempunyai lebih daripada dua kali pengundi di Sabah dan Sarawak. Sekarang, andaikan sasaran 35 peratus kerusi untuk Sabah dan Sarawak dicapai dengan menambahkan kerusi untuk kedua-dua negeri ini saja tanpa mengganggu peruntukan kerusi di negeri-negeri Semenanjung. Maka, kita perlukan 33 kerusi baharu untuk Sabah dan Sarawak supaya berjumlah 89, dan jumlah ahli Parlimen akan menjadi 255. Jika dibahagikan secara saksama mengikut jumlah pengundi, Sabah mendapat sejumlah 41 kerusi manakala Sarawak 48. Maka, tanpa memasukkan Labuan, jumlah pengundi purata kawasan Parlimen ialah 107,004 di Semenanjung, ataupun 2.5 kali daripada 41,758 di Sabah dan 40,886 di Sarawak. Pembaca-pembaca budiman mungkin tertanya-tanya, adakah ini lebih adil daripada status quo? Apakah asas tuntutan 35 peratus kerusi oleh Sabah dan Sarawak? Ramai penyokong 35 peratus mendakwa bahawa Perjanjian Malaysia 1963 (MA63) menjamin negeri-negeri baru (Sabah, Sarawak dan Singapura) diberikan kerusi 1/3 sebagai kuasa veto untuk menyekat pindaan perlembagaan sewenang-wenangnya oleh negeri-negeri Semenanjung. Mengikut hujah ini, apabila Singapura keluar Malaysia, 15 kerusinya seharusnya dibahagikan antara Sabah dan Sarawak. Ini sebabnya ungkapan “tuntut balik”. Masalahnya, MA63 tidak menyebut kuasa veto pun. Yang menjamin peratusan perwakilan Parlimen yang berlebihan untuk Sabah dan Sarawak ialah Laporan Jawatankuasa Antara-Kerajaan (IVC) pada 1963, dan jaminan itu yang termaktub dalam Perkara 161E (2)(e) Perlembagaan Persekutuan berakhir pada Ogos 1970. Kalau benar-benar kuasa veto yang dituntut, kita seharusnya memberikan 35 peratus kerusi untuk Sabah, Sarawak dan Labuan di Dewan Negara yang 100 peratus dipilih rakyat dan diberi lebih kuasa, bukan di Dewan Rakyat yang menobatkan kerajaan dan perlu berpaksikan bilangan pengundi atau penduduk saja. Berjelajah dari Bota Kiri; Ke barat sampai di Manjung; Persekutuan empunya semua negeri; Bahaya rundingan tanpa Semenanjung. * Profesor Wong Chin Huat ialah Timbalan Ketua (Strategi), Pejabat Asia, Rangkaian Penyelesaian Pembangunan Mampan PBB (SDSN-Asia) di Universiti Sunway