Jerangkap samar kepada PM

PENGUMUMAN Speaker Dewan Rakyat, Tan Sri Johari Abdul yang menolak permohonan Bersatu supaya kerusi enam ahli Parlimen yang berpaling tadah dikosongkan atas alasan bertentangan dengan hak dan kebebasan ahli Parlimen adalah satu keputusan bersejarah (landmark decisions). Sebelum meneliti keputusan Speaker, kita terlebih dahulu perlu fahami asal usul terjadinya peristiwa itu. Pada Oktober tahun lalu, Ahli Parlimen Kuala Kangsar, Datuk Iskandar Dzulkarnain Abdul Khalid (PN-Bersatu) membuat kenyataan menyokong Perdana Menteri, Datuk Seri Anwar Ibrahim. Ia diikuti lima ahli Parlimen Bersatu lain iaitu Datuk Syed Abu Hussin Hafiz Syed Abdul Fasal (Bukit Gantang), Datuk Dr Suhaili Abdul Rahman (Labuan), Zahari Kechik (Jeli), Mohd Azizi Abu Naim (Gua Musang) dan Datuk Dr Zulkafperi Hanapi (Tanjong Karang). Bersatu kemudian meminda perlembagaannya yang memasukkan frasa ahli Parlimen ingkar keputusan parti dianggap gugur keahlian. Pindaan itu bertujuan mencetuskan pengosongan kerusi mengikut Perlembagaan Persekutuan, Perkara 49A. (1): “Tertakluk kepada peruntukan perkara ini, seseorang ahli Dewan Rakyat hendaklah terhenti menjadi ahli Dewan itu dan kerusinya hendaklah menjadi kosong sebaik sahaja suatu tarikh kekosongan luar jangka dipastikan oleh Yang di-Pertua di bawah Fasal (3) jika–(a) setelah dipilih ke Dewan Rakyat sebagai anggota suatu parti politik–(i) dia melepaskan keanggotaan parti politik itu atau (ii) dia tidak lagi menjadi anggota parti politik itu.” Bersatu bukanlah satu-satunya parti melakukan pindaan perlembagaan bagi tujuan memanipulasi Perkara 49A(1)(a)(ii). Pindaan itu dipelopori DAP seawal September 2022, diikuti Amanah dan UMNO. Walaupun pindaan perlembagaan Bersatu berlaku selepas pengumuman enam ahli Parlimen berkenaan, mereka telah diberi peluang untuk akur kepada arahan parti selepas pindaan tetapi menolak. Justeru, secara umumnya mereka telah melakukan kesalahan di bawah Perlembagaan Bersatu yang menyebabkan gugur keahlian, sekali gus membolehkan Bersatu memohon kerusi dikosongkan berdasarkan Perkara 49A(1)(a)(ii). Enam ahli Parlimen Bersatu itu bukan sekadar mengisytiharkan sokongan kepada Perdana Menteri di luar Dewan Rakyat, namun telah memohon perpindahan tempat daripada susunan biasa blok pembangkang sebelum ini. Permohonan dan perpindahan kedudukan yang berlaku pada Mac lalu mengesahkan mereka memang telah ingkar arahan parti di dalam Dewan Rakyat. Berdasarkan kronologi itu, jika perlembagaan parti yang memutuskan ahli Parlimen mesti akur kepada parti dalam keputusan di Dewan Rakyat atau gugur keahlian dan hilang jawatan ahli Parlimen memenuhi Perkara 49A(1)(a)(ii), maka Speaker sepatutnya mengisytiharkan enam kerusi tersebut kosong. Namun, Speaker buat keputusan enam kerusi itu tidak kosong kerana mendapati arahan di bawah Fasal 10.5 Perlembagaan Bersatu bertentangan Perlembagaan Persekutuan. Menurut Johari, Perlembagaan Bersatu menafikan hak ahli Parlimennya di bawah Perlembagaan Persekutuan, Peraturan-peraturan Majlis Mesyuarat Dewan Rakyat dan Akta Majlis Parlimen (Keistimewaan dan Kuasa) 1952 yang menjamin hak keistimewaan, kebebasan bercakap, berbahas dan mengundi. Perlembagaan Persekutuan jelas menjaga kebebasan ahli Parlimen membuat keputusan termasuk dalam Perkara 43 (2) (a) – hal pelantikan Perdana Menteri dan Perkara 43 (4) dalam mengusulkan undi tidak percaya kepada Perdana Menteri. Namun, semua itu tercabar dengan pindaan Perkara 49A yang kemudiannya ditafsirkan sesuka hati oleh parti politik. Malah DAP sebagai abang besar dalam kerajaan menganggap keputusan Speaker tidak terpakai ke atas mereka. Menurut Anthony Loke, keputusan Speaker tidak menjejaskan mereka kerana DAP telah buat pindaan perlembagaan parti sebelum PRU15 berlangsung. Kenyataan Anthony bertentangan inti pati keputusan Speaker iaitu kebebasan ahli Parlimen membuat keputusan. Pastinya keputusan Speaker akan menjadi rujukan kepada Yang di-Pertuan Agong pada masa depan dalam menentukan pelantikan Perdana Menteri. Dakwaan pindaan Perkara 49a Perlembagaan Persekutuan memberi kuasa kepada parti memaksa ahli Parlimennya mengikut keputusan parti dalam hal Dewan Rakyat adalah tidak benar. Sama ada disedari atau tidak, Speaker telah membuka jerangkap samar kepada Perdana Menteri sekarang. * Jalil Backer ialah Presiden Angkatan Karyawan Nasional (Akar)