Bukan lagi kalau, tapi bila

Penubuhan sebuah majlis media di negara ini sudah sampai ke garisan penamat. Persoalannya bukan lagi kalau, tetapi bila. Jika tidak ada aral melintang, sebelum tahun 2024 meninggalkan kita, entiti yang dikenali sebagai Majlis Media Malaysia itu akan menjadi kenyataan. Penantian 50 tahun untuk melihat lahirnya sebuah institusi yang menjadi lambang wujudnya kebebasan media di Malaysia akan menjadi kenyataan. Dari segi politik pula terlaksanalah janji Pakatan Harapan (PH) untuk ‘menubuhkan sebuah Majlis Media yang dianggotai tokoh-tokoh media yang akan dipertanggungjawabkan menyelaras garis panduan dan bertindak sebagai badan hisbah dalam menangani aduan orang ramai tentang media’. Dalam menubuhkan jagawan estet keempat untuk bertindak sebagai penyemak dan pengimbang tiga kuasa negara ini, pihak industri dan kerajaan mempunyai tiga model yang boleh diguna untuk menginstitusikannya. Tiga model itu dihuraikan secara terperinci oleh pensyarah kanan undang-undang Universiti Utara Malaysia (UUM), Dr Hafidz Hakimi Haron dalam buku beliau berjudul Freedom of Press and The Press Council – The Quest for an Ideal Regulatory Formula yang baru diterbitkan tahun ini. Model pertama dibentuk secara perundangan dan dipacu sepenuhnya oleh negara atau apa yang beliau panggil sebagai sebuah statutory model seperti di India. Jika ini acuannya, kerajaan memainkan peranan utama dalam menubuhkan mengendalikan majlis tersebut. Model kedua iaitu kawal selia kendiri pula dipacu industri kewartawanan/media sepenuhnya. Model ini wujud dengan pelbagai nama di England dan di beberapa negara Eropah sebagai langkah menepis campur tangan langsung kerajaan dalam menentukan arah tuju kebebasan media. Pada mulanya ia dikenali sebagai The Press Council, kemudian bertukar kepada Press Complaint Commission (PCC) dan selepas kedua-dua institusi dibubarkan kerana gagal memainkan peranan berkesan sebagai jagawan estet keempat, ditubuhkan pula Independent Press Standard Organisation (IPSO) dan Impress. Model ketiga yang diperincikan Dr Hafidz ialah sebuah majlis media/akhbar yang dibina menggunakan acuan kawal selia bersama atau co-regulatory membabitkan peranan kerajaan dan industri media/kewartawanan seperti di Republik Indonesia dan Afrika Selatan. Di Indonesia, badan kawal selia kebebasan media itu dikenali sebagai Dewan Pers manakala di Afrika Selatan pula dijenamakan sebagai The Press Council of South Africa. Di negara ini, sejak mula lagi model ketiga majlis media inilah yang dicadangkan industri kewartawanan dan medianya kepada kerajaan. Kerajaan pula bersetuju dengan cadangan tersebut. Mengikut acuan ini, majlis media yang disyorkan adalah sebuah entiti dibentuk secara perundangan menerusi sebuah akta Parlimen. Setelah dilahirkan, badan tersebut akan dikendalikan sepenuhnya oleh pihak industri. Kerajaan PH 1.0 yang mengambil alih kerajaan selepas Pilihan Raya Umum (PRU) pada Mei 2018, atas prinsip mendukung kebebasan media mengamanahkan Kementerian Komunikasi dan Multimedia ketika itu diterajui Gobind Singh sebagai menteri untuk membidankan kelahiran Majlis Media Malaysia itu.Sebuah Jawatankuasa Protem (Protem) terdiri pelbagai pemegang taruh dalam dunia kewartawanan ditubuhkan pada Januari 2019 untuk merangka draf Rang Undang-Undang penubuhan majlis media itu. Berikutan tumbangnya kerajaan PH pada awal 2020 selepas 22 bulan berkuasa, kerja menyiapkan rang undang-undang tersebut tertangguh Jawatankuasa Protem kembali aktif apabila PH dan Barisan Nasional (BN) membentuk kerajaan selepas PRU November 2022. Kali ini kerja-kerja Protem diselia Kementerian Komunikasi dan Digital, kemudiannya Kementerian Komunikasi. Khabarnya Jawatankuasa Protem telah menyelesaikan tugasnya menyediakan draf Rang Undang-undang Majlis Majlis Malaysia 2024. Kementerian Komunikasi dan beberapa agensi kerajaan telah memperhalusi dan memberi lampu hijau penubuhannya. Ia sepatutnya dibentangkan ketika persidangan Dewan Rakyat pada Jun atau Julai. Tetapi nampaknya tidak sempat dan Kementerian membayangkan rang undang-undang dibentangkan kepada badan perundangan Persekutuan pada Oktober nanti. Moga selepas ini tiada lagi batu penghalang untuk menubuhkan Majlis Media Malaysia itu. * Dr Chamil Wariya ialah Pengarah VOA MEDIA NETWORK, penyedia kandungan faktual