MA63: Sabah, Sarawak belum bersedia autonomi penuh

PADA 14 Disember 2021, Dewan Rakyat meluluskan rang undang-undang (RUU) pindaan Perlembagaan Persekutuan berkaitan Perjanjian Malaysia 1963 (MA63) selepas mendapat sokongan majoriti dua pertiga ahli Parlimen. Meskipun pelaksanaannya direalisasikan pada zaman pentadbiran kerajaan Perdana Menteri Kesembilan, Datuk Seri Ismail Sabri Yaakob, kredit terbesar penggerak inisiatif MA63 yang tertangguh sejak tahun 1980an wajar diberikan kepada bekas Ketua Menteri Sarawak (jawatan terkini Premier), Allahyarham Tan Sri Adenan Satem. Ini kerana usaha agresif beliau bersama kepimpinan kerajaan negeri Sarawak ketika itu membolehkan Perdana Menteri Keenam, Datuk Seri Najib Tun Razak memulakan inisiatif menghormati tuntutan MA63 sejak tahun 2012. Menginjak tahun 2024, proses memenuhi tuntutan MA63 hakikatnya menunjukkan perkembangan positif terutama dalam memenuhi tuntutan asas perjanjian berkenaan. Mengimbau sejarah MA63, ia adalah sebuah dokumen ditandatangani oleh United Kingdom, Persekutuan Tanah Melayu, Borneo Utara (Sabah), Sarawak dan Singapura, sebelum Singapura bertindak meninggalkan Malaysia pada tahun 1965. MA63 yang ditandatangani pada 9 Julai 1963 di London dan didaftarkan di sekretariat Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu pada 21 September 1970 itu merangkumi 11 tuntutan asas. Tuntutan itu disusuli dengan lampiran-lampiran yang menjadi asas kepada Akta 26/1963 untuk meminda perlembagaan sedia ada iaitu Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu kepada Perlembagaan Persekutuan Malaysia, selaras dengan penggabungan bersama Sabah dan Sarawak. Setelah menempuh pelbagai cabaran, pada Mac lalu, Timbalan Perdana Menteri, Datuk Seri Fadillah Yusoff mengumumkan sembilan perkara atau tuntutan asas MA63 berjaya diselesaikan sepenuhnya. Sembilan perkara itu melibatkan tuntutan penyerahan semula kuasa pentadbiran ke atas Pulau Sipadan dan Pulau Ligitan kepada kerajaan negeri Sabah. Perkara lain termasuklah pindaan Perlembagaan Persekutuan Perkara 1(2) dan Perkara 160(2) Perlembagaan Persekutuan, selain pemberian kuasa (empowerment) mengenai pelesenan dan penangkapan ikan laut dalam kepada kerajaan negeri Sabah dan Sarawak. Tuntutan lain adalah pengiktirafan Jabatan Kerja Raya (JKR) dan Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS) Sabah dan Sarawak sebagai Jabatan Teknik bawah Arahan Perbendaharaan 182. Pindaan Akta Lembaga Hasil Dalam Negeri (LHDN) 1995 bagi melantik wakil kerajaan negeri Sabah dan Sarawak sebagai anggota tetap LHDN juga berjaya diselesaikan serta penyerahan kuasa kawal selia bekalan gas di Sabah serta pentadbiran badan kehakiman di Sabah dan Sarawak turut mendapat penyelesaian. Dua lagi tuntutan selesai adalah penyediaan garis panduan penyerahan semula tanah dirizabkan bagi maksud persekutuan di Sabah dan Sarawak serta penyerahan kuasa kawal selia elektrik kepada kerajaan negeri Sabah. Dengan kejayaan penyelesaian sembilan tuntutan ini, sudah pasti Sabah dan Sarawak mengharapkan baki 14 lagi tuntutan yang masih dalam perbincangan mampu dimuktamadkan dalam masa terdekat. Daripada keseluruhan 14 tuntutan berbaki berkenaan, tiga daripadanya sudah mempunyai keputusan dasar. Tiga perkara berkenaan membabitkan pemberian kuasa mengenai alam sekitar, tenaga buruh di Sabah dan Sarawak serta kuasa mengenai pelantikan Pesuruhjaya Kehakiman (Pindaan Perlembagaan Persekutuan). Paling utama, Perdana Menteri, Datuk Seri Anwar Ibrahim memberi jaminan untuk menyelesaikan segera mana-mana perkara disepakati antara kerajaan persekutuan dan Sabah, seperti terkandung dalam MA63 tanpa perlu tertangguh. CABARAN Di sebalik keyakinan positif berkenaan, beberapa pakar perlembagaan dari Sabah dan Sarawak mengakui cabaran- cabaran yang perlu ditempuhi Putrajaya, kerajaan Sabah dan Sarawak bagi memuktamadkan MA63 masih menggunung. Pensyarah Kanan Fakulti Sains Pentadbiran dan Pengajian Polisi, Universiti Teknologi Mara (UiTM) Cawangan Sarawak, Dr Nur Aida Kipli berkata, cabaran-cabaran berkenaan meliputi proses perundangan kompleks yang memerlukan penelitian terperinci daripada pakar-pakar berkaitan. “Umum perlu menyedari cabaran menyelesaikan aspek perundangan MA63 mengambil kira tiga dokumen penting yang dibaca bersama perjanjian berkenaan iaitu Perlembagaan Persekutuan, laporan jawatankuasa antara kerajaan (ICG) dan perlembagaan negeri. “Jadi proses ini sudah pasti membabitkan tindakan perundangan kompleks, memerlukan penelitian terperinci seramai mungkin pakar undang-undang dengan saya percaya tempoh sekurang-kurangnya 10 atau 20 tahun lagi diperlukan untuk MA63 diselesaikan. “Selain itu, tahap kesediaan kerajaan Sabah dan Sarawak dari sudut operasi, sumber manusia dan kewangan juga perlu diambil kira sebelum suatu tuntutan asas MA63 dapat diselesaikan,” katanya kepada Sinar Premium. Sekali pun MA63 bakal dimuktamadkan kelak, Nur Aida tidak menganggap kejayaan itu membolehkan kerajaan Sarawak dan Sabah mendabik dada menjadi kuasa negeri autonomi penuh tanpa memerlukan penyeliaan kerajaan pusat. Jelasnya, ini kerana negeri-negeri Kepulauan Borneo berkenaan perlu realistik dengan status kemampuan ekonomi dan kewangan semasa masing-masing di mana jurang pembangunan ekonomi di kawasan bandar dan luar bandar masih terlalu melebar. “Mengambil contoh di Sabah dan Sarawak, meskipun ekonomi negeri berkenaan sedang memuncak, tetapi kapasitinya masih kekal antara negeri dengan kadar kemiskinan tinggi di Malaysia. “Justeru, jika MA63 dimuktamadkan kelak, Sabah dan Sarawak hakikatnya masih mendambakan Putrajaya,” katanya. Nur Aida juga tidak menolak kemungkinan kejayaan merealisasikan MA63 kelak akan memacu pembentukan negara bangsa baharu dalam Malaysia selari dengan acuan Sabah dan Sarawak. Sementara itu, Pensyarah Kanan Universiti Malaysia Sabah (UMS), Profesor Madya Dr Romzi Ationg menyifatkan cabaran paling getir menyelesaikan baki tuntutan MA63 adalah isu kekangan kewangan di peringkat kerajaan pusat. Menurutnya, kekangan kewangan itu timbul pada saat Kerajaan Perpaduan bergelut untuk mengurangkan nisbah hutang Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) kepada 60 peratus daripada 64 peratus ketika ini. “Kalau MA63 dimartabatkan, kerajaan Sabah mungkin meraih sekitar RM5 bilion hingga RM10 bilion dari kerajaan pusat sekiranya janji pengembalian rebat hasil kutipan cukai 40 peratus dipenuhi. “Melalui dana tambahan ini, hubungan dua hala antara kerajaan negeri dan persekutuan akan lebih baik dengan sentimen rakyat Sabah terhadap Semenanjung dijangka semakin positif,” jelasnya. Bagaimanapun, Romzi mengakui terdapat kebimbangan berlaku perbezaan pandangan dalam kalangan pemimpin kerajaan negeri dalam menguruskan hasil pengembalian rebat cukai berkenaan. “Kebimbangan besar rakyat adalah MA63 dijadikan agenda memperkukuhkan kepentingan peribadi pemimpin politik tertentu di peringkat negeri. Sebab itu kita perlukan mekanisme bagi mengelakkan penyalahgunaan duit wang rebat 40 peratus oleh kelompok ini,” katanya.