Sayangi bahasa, sayangi negara

MALAYSIA sebuah negara yang ragamnya berbilang etnik, ras, agama dan latar, mempamerkan kerencaman sebagai satu kelebihan berbanding negara serantau mahu pun global lain. Ini kerana lipatan sejarah mempamerkan proses dagangan, penyebaran, migrasi dan kedudukannya yang strategik di peta antarabangsa. Penggunaan bahasa tidak terkecuali. Hatta, setiap tahun bulan Oktober diraikan sebagai Bulan Bahasa Kebangsaan. Pada 1960-an, ia dikenali sebagai Minggu Bahasa Kebangsaan dan Bulan Bahasa Kebangsaan. Penjelmaan pelbagai kempen sehingga kini bertujuan membolehkan setiap warga Malaysia mempamerkan cita jati diri Malaysia agar ia dianggap satu proses berterusan untuk memantapkan dan memperkukuhkan diri kita. Ia juga mempunyai matlamat menguatkan rasa bangga terhadap bahasa kebangsaan, malah dianggap penyuntik kepada perpaduan kesemua kelompok etnik merentasi Semenanjung, Sabah dan Sarawak. Bahasa Melayu dilihat sentiasa dapat memainkan peranan signifikan dalam menelusuri kerangka pembinaan negara bangsa. Ia bukan sesuatu yang baharu kerana ada sejarahnya, pernah dikenali sebagai Gerakan Cintailah Bahasa Kita 1986-1996, diikuti Gerakan Bahasa Kebangsaan Sektor Swasta 1996-2005 dan Minggu Sastera 1987-1998, yang membawa kepada keazaman berterusan pihak berwajib mendepani cabaran ke atas kedudukan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan. Pada 1999, usaha tersebut dijenamakan sebagai Bulan Bahasa dan Sastera Negara, dan mulai 2009 sehingga kini ia diangkat sebagai Bulan Bahasa Kebangsaan. Setiap tahun, Bulan Bahasa kebangsaan tampil dengan tema berbeza. Tahun ini temanya ‘Sayangi Bahasa, Sayangi Negara’. Tanah air ini tempat kita diami. Kasih sayang kepada negara perlu ditonjolkan dalam kesemua identiti kenegaraan termasuk bahasa kerana kesungguhan mempertahankan kedudukan bahasa juga adalah kekuatan menjaga ke-daulatan negara. Citra sayangi bahasa ialah memaknakan bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan, perhubungan, komunikasi, ilmu dan perantaraan rasmi. Nilai sebenar di sebalik ‘sayangi bahasa, sayangi negara’ adalah merakyatkan bahasa Melayu dan memanusiakan bahasa dengan pertuturan serta keinginan dan hasrat agar pengisian serta penghayatan ke atasnya akan membolehkan penggunaan bahasa Melayu kekal pada kedudukan tanpa tergugat. Bahasa Melayu sangat kaya dengan nilai budi, budaya dan bahtera simbol penyatuan. Bahasa ialah lambang perasaan dan fikiran. Akal dalam basahan bahasa membolehkan ia merangka perilaku diri. Kebestarian bahasa akan membolehkan ia menjadi kompas penggabungan dalam kalangan masyarakat agar kekal muafakat dan bergandingan ke arah masa depan lebih cemerlang. Negara ini berakar di bumi dan dalam mahu menggapai langit dengan keindukan bahasa, ia perlu menjadi tanggungjawab bersama untuk saling bergandingan mempertahankan kedudukannya sebagaimana dalam Perkara 152 Perlembagaan Malaysia. Ia selari dengan prinsip Perdana Menteri, Datuk Seri Anwar Ibrahim ketika beliau berucap merasmikan pelancaran Bulan Bahasa Kebangsaan 2024 baru-baru ini — “Saya tidak mewakili pendapat yang mahu mengurangkan (penguasaan) bahasa Inggeris tetapi saya juga tidak mewakili sikap yang mempunyai fobia terhadap bahasa sendiri.” Bahasa Melayu ialah identiti dan tiang seri nasional. Pasaknya adalah kepada kita, warga tanah air. ‘Bahasa Jiwa Bangsa’ adalah kepada ‘budi bahasa’ kita untuk menjadikan satu amalan dan bukan rutin kepalsuan. Junjung titah Yang di-Pertuan Agong, Sultan Ibrahim pada perasmian Istiadat Pembukaan Mesyuarat Pertama Penggal Ketiga Parlimen ke-15 tatkala Seri Paduka menyatakan ‘hubungan antara kaum masih belum sempurna kerana masih ada generasi hari ini gagal menguasai bahasa kebangsaan dan memahami budaya hidup kaum lain’. Bahasa Melayu ialah bahasa kita, warga Malaysia yang bangga menjadi warga negara ini tidak malu untuk menyatakan bahawa kefasihan penguasaan bahasa Melayu adalah suluhan nasionalis kepada cita-cita mempertahankan kedudukannya dalam perlembagaan serta kedaulatan tanah air. Ingatlah ‘serumpun bak serai, sesusun bak sirih’, bahasa Melayu ialah alat perpaduan di negara yang unik ini. * Profesor Datuk Dr Sivamurugan Pandian ialah pensyarah di Pusat Pengajian Sains Kemasyarakatan, Universiti Sains Malaysia