MA63 dan formula 1+2+11

PERJANJIAN Malaysia 1963 (MA63) sudah menjadi satu &#039;kehalalan politik&#039; (political correctness) yang tidak boleh dipersoalkan dalam perbincangan hubungan Malaysia Timur dan Malaysia Barat. Secara positifnya, &#039;kehalalan politik&#039; MA63 menandakan kesedaran merentasi Malaysia tentang penganaktirian yang dialami oleh Sabah dan Sarawak selama enam dekad dan kesegeraan untuk menoktahkan penganaktiriannya. Akan tetapi, jika &#039;kehalalan politik&#039; ini mengekang imaginasi dan perbincangan yang rasional dan merangkumi, ia bukan saja menghalang pencapaian aspirasi Sabah dan Sarawak, malah ia boleh mengancam kelestarian Malaysia. Mungkin tiga sudut ini penting dalam kita membicarakan penghakikian MA63. Pertama, MA63 seharusnya menjadi lantai (tahap minimum) dan bukan dinding (tahap maksimum) untuk desentralisasi. Sebagai contoh, Sarawak hari ini menuntut autonomi untuk pendidikan dan kesihatan, yang diberikan kepada Singapura (sebagai gantirugi bilangan kerusi Dewan Rakyat yang sangat kurang) tetapi tidak Sarawak dan Sabah pada 1963. Desentralisasi dalam pendidikan dan kesihatan sememangnya lazim di negara-negara persekutuan yang lain dan banyak contoh kejayaan. Jika kita bersetuju dengan tuntutan Sarawak, maka ia harus dihakikikan melalui pindaan Jadual ke-9 dalam Perlembagaan Persekutuan. Jangan kita ikat tangan sendiri semata-mata kerana ini tiada dalam MA63. Kedua, MA63 menghasilkan sebuah persekutuan asimetrik (tidak sekata) yang sentiasa perlu memberikan lebih banyak kuasa kepada Sabah dan Sarawak daripada negeri-negeri Tanah Melayu, bukan mengekalkan Persekutuan Tanah Melayu sebagai rakan kongsi Sabah dan Sarawak. Secara matematiknya, Persekutuan Malaysia bukan 1 (Kerajaan Persekutuan) 13 (Kerajaan-kerajaan 13 negeri) kerana Sabah dan Sarawak tidak setaraf dengan negeri-negeri Semenanjung. Ia juga bukan 1 (Kerajaan Persekutuan yang mewakili Tanah Melayu) 2 (Kerajaan-kerajaan Sabah dan Sarawak). MA63 tidak mewujudkan konfederasi empat wilayah (termasuk Singapura ketika itu) dalam formula 4-dalam-1. Tanah Melayu sebelum 16 September 1963 bukan sebuah negara unitari (tunggal), tetapi sebuah persekutuan dengan 11 negeri. Apabila Malaysia terbentuk, yang terbubar bukan 11 negeri untuk bergabung menjadi wilayah keempat, tetapi Persekutuan Tanah Melayu untuk melepasakan 11 buah negeri. Ini dinyatakan secara jelas dalam Perkara 1 MA63: “Tanah-tanah jajahan Borneo Utara [Sabah] dan Sarawak dan Negeri Singapura akan dipersekutukan dengan [federated with] dengan negeri-negeri Persekutuan Tanah Melayu yang sedia ada...” Dalam kata lain, kita juga bukan seperti United Kingdom di mana England tiada kerajaan sendirinya dan kepentingannya diperwakilkan kepada kerajaan kebangsaan UK, bila berlaku rundingan tentang desentralisasi dengan wilayah Scotland, Wales dan Ireland Utara. Semangat rakan kongsi yang samarata lebih tepat kalau difahami sebagai 1 (Kerajaan Persekutuan yang dimiliki bersama oleh semua) 2 (Kerajaan-kerajaan Sabah dan Sarawak) 11 (Kerajaan-kerajaan Negeri Semenanjung). Ketiga, penghakikian MA63 – semangat, dan bukan sekadar surat – perlu sebuah agenda desentralisasi kebangsaan yang dibincangkan bersama secara jujur, ikhlas dan dalam semangat “aur dengan tebing”. Sabah dan Sarawak perlu menerima realiti mustahil sebarang konsesi besar tanpa sokongan 83 peratus pengundi di Semenanjung. Desentralisasi hanya boleh berjaya dengan 2 (Sabah dan Sarawak) memimpin 11 (negeri-negeri Semenanjung) dalam rundingan dengan 1 (Kerajaan Persekutuan), bukan dengan 2 menafikan kewujudan 11. Putrajaya juga perlu sedar bahawa tanpa agenda desentralisasi yang ikhlas untuk seluruh Malaysia, MA63 boleh dipersenjatakan untuk menyahkan Malaysia. Dari Kangar ke Semporna; Aur dengan tebing nasib kita; MA63 asas kukuh tak sempurna; Perkasakannya tanggungjawab kita. * Profesor Wong Chin Huat ialah Timbalan Ketua (Strategi), Pejabat Asia, Rangkaian Penyelesaian Pembangunan Mampan PBB (SDSN-Asia) di Universiti Sunway