Kanak-kanak didoktrin kultus berisiko sakit mental

INDOKTRINASI kanak-kanak dalam kultus berbeza daripada orang dewasa. Kanak-kanak sangat terdedah kepada pengaruh dewasa. Otak mereka masih berkembang dan seperti span. Seorang kanak-kanak yang dibesarkan dalam kumpulan kultus akan menyerap pandangan dunia orang di sekelilingnya dan menerima kultus sebagai realitinya kerana itu sahaja yang dia tahu. FAKTOR Kanak-kanak yang dibesarkan dalam kultus biasanya tidak menjadi pusat perhatian ibu bapa kerana ibu bapa biasanya sibuk memenuhi tuntutan kultus dan psikologi ibu bapa biasanya dikawal oleh ketua kultus. Taktik menakut-nakutkan dan hukuman mungkin digunakan terhadap kanak-kanak untuk mengekalkan sikap pemujaan terhadap ketua kultus dan rasa rendah diri terhadap diri mereka sendiri. Tiada ruang untuk kanak-kanak membesar secara sihat mengikut tuntutan umur dan psikologi mereka. Mereka mungkin lebih mengenali ketua kultus daripada ibu bapa atau adik-beradik (mungkin puluhan adik-beradik tiri hasil poligami amalan bapa mereka). Semua ini meningkatkan risiko pengabaian dan penderaan emosi kanak-kanak. Mengasingkan kanak-kanak daripada masyarakat meningkatkan risiko penderaan seksual, fizikal, mental, emosi dan rohani. Kumpulan kultus biasanya mencipta peraturan mereka sendiri tentang apa itu betul atau salah. Kanak-kanak mungkin dilayan sebagai orang dewasa dan dikehendaki bekerja berjam-jam, beribadat dan berwirid bersama orang dewasa. Jam persekolahan mungkin minimum dan tiada penapisan yang bersesuaian dengan umur. Jika ketua kultus membenarkan tingkah laku yang tidak wajar, berbahaya atau jenayah, maka pengikutnya dalam kalangan dewasa dikira bersekongkol jika mereka mendahulukan ketaatan ketua lebih daripada kebajikan kanak-kanak. Dalam keadaan ini, kanak-kanak sangat terdedah kepada pemangsa dalam kultus. AKIBAT Kanak-kanak yang dibesarkan dalam kultus, jika mereka dikeluarkan, daripada kultus, perlu belajar cara hidup dalam masyarakat arus perdana. Indoktrinasi kanak-kanak dalam kultus sangat mendalam hingga memerlukan masa sangat lama untuk mereka belajar berfikir dan mempunyai pendapat sendiri. Ini meliputi skil mengetahui keutamaan, kehendak dan keperluan sendiri. Disebabkan kultus biasanya mengajar kanak-kanak bahawa mempunyai pemikiran dan pendapat sendiri adalah tidak bagus bahkan berbahaya, kanak-kanak ini memerlukan masa untuk mendapatkan semula rasa selamat dalam melakukan perkara biasa, mempunyai keutamaan peribadi dan berasa berhak mendapat ruang peribadi. Membesar dalam persekitaran kultus yang tiada identiti kendiri, semua pemikiran dilakukan oleh orang dewasa untuk kanak-kanak tanpa konsep ruang peribadi. Ini boleh memberi kesan negatif apabila mereka dewasa untuk menetapkan sempadan peribadi. Jika isu identiti kendiri dan skil menyertai masyarakat ini tidak dilatih dengan cermat, kanak-kanak yang sudah keluar dari kultus ini berisiko mengalami masalah kesihatan mental dan penyakit mental seperti: (1) perasaan bersalah dan malu, (2) ketidakpercayaan orang lain, (3) fobia, (4) kemurungan atau depresi dan (5) kecelaruan stres pasca trauma. Berbeza dengan orang dewasa, sesetengah kanak-kanak mungkin nampak kembali ceria apabila diberi makanan, minuman atau mainan setelah dikeluarkan daripada kultus. Tetapi ini tidak bermakna kesan negatif kultus telah diuruskan atau dipulihkan sepenuhnya. Intervensi yang menyeluruh diperlukan dan melibatkan pakar berlainan bidang. INTERVENSI a. Intervensi peringkat institusi dan komuniti: Membuat penilaian keberkesanan proses sosialisasi semula ke dalam kehidupan berkeluarga yang normal. Setiap penilaian perlu bersifat ilmiah dan bukan berdasarkan testimoni, rasa hati atau pemerhatian yang tidak sistematik. Adakah keluarga masih mahu kekal dengan kultus walaupun kanak-kanak ini telah dikeluarkan daripada kultus? Adakah keluarga besar luar kultus bersedia secara psikologi untuk menerima kanak-kanak ini semula? Adakah pentadbir, guru, dan pelajar di sekolah arus perdana mampu memberi sokongan kepada mereka untuk membina semula identiti dan skil sosial yang diperlukan? Adakah pihak masjid dan surau mampu mengubah suai teknik dakwah dan tarbiah yang sesuai dengan psikologi kanak-kanak ini? Bagi kanak-kanak yang akan menginjak umur dewasa dan sudah boleh mula bekerja, peranan majikan dan rakan sekerja juga penting. Di samping itu, penilaian dari sudut kesihatan fizikal (seperti pemakanan, penyakit kronik, sistem imun), kelainan upaya fizikal (seperti masalah penglihatan dan pendengaran) masalah pembelajaran (seperti masalah ADHD, autisme, disleksia), serta masalah kefahaman agama yang sahih juga perlu dinilai untuk merancang intervensi yang tepat. Semua pihak memerlukan panduan dan bimbingan berterusan daripada pelbagai pakar untuk memastikan program sosialisasi semula jangka panjang ini efektif. b. Intervensi peringkat individu: Kaunselor boleh membantu kanak-kanak keluar daripada kultus untuk adaptasi dengan suasana baharu dengan cara mengurus isu-isu kesihatan mental non-klinikal berikut: (1) marah, rasa bersalah dan malu, (2) kebergantungan membuat keputusan, (3) takut akan keintiman dan komitmen, (4) tidak percaya diri dan orang lain, (5) berduka kehilangan rakan dan keluarga, (6) kehilangan makna atau tujuan hidup. Bagaimanapun jika kaunselor mendapati mereka berisiko atau menunjukkan tanda-tanda penyakit mental, mereka perlu dirujuk kepada pakar psikiatri atau pakar psikologi klinikal untuk diagnosis, psikoterapi khusus dan mungkin juga ubat-ubatan khusus. Contoh risiko penyakit mental: (1) kecelaruan identiti yang melampau, (2) kecelaruan kebimbangan, (3) kemurungan klinikal, (4) gejala psikosomatik (sakit kepala, sakit belakang, asma dan masalah kulit), (5) fobia, (6) gangguan tidur, (7) gangguan makan, (8) delusi dan paranoia, dan (9) kecelaruan stres pasca trauma (PTSD). Proses ‘penyembuhan’ psikologi mereka yang telah keluar kultus ini sangat kompleks dan mengambil masa panjang. Ini memerlukan proses penyesuaian, kaunseling dan psikoterapi yang berlainan mengikut kes unik masing-masing. Setiap kanak-kanak berhak melalui kehidupan yang normal dalam memahami kehidupan, sesuai dengan tema hari kanak-kanak sedunia 2024 ‘Hak Kami, Masa Depan Kami’. *Dr Alizi Alias merupakan Konsultan Psikologi Organisasi Penasihat Soul Fitness WUIF, Pengerusi Psikospiritual IKRAM (P.S.I), Ahli Majlis Persatuan Psikologi Malaysia (PSIMA)