Perpaduan melalui desentralisasi

MENERUSKAN perbincangan minggu lepas, kolum minggu ini menghujahkan bahawa perpaduan dan kelestarian Malaysia memerlukan sebuah naratif nasional desentralisasi. Kerana legasi sejarah, desentralisasi dicurigai dan disekat oleh elit pemerintah Semenanjung yang bimbang autonomi untuk negeri-negeri akan membesarkan jurang pembangunan antara negeri dan antara kaum, serta memupuk identiti kewilayahan yang antinasional. Akan tetapi, pemusatan kuasa tanpa layanan sama rata hanya menjarakkan negeri-negeri dan daerah-daerah yang merasai peminggiran dan penganaktirian oleh kerajaan persekutuan. Di Semenanjung, ketidakpuasan terhadap pemusatan kuasa yang berat sebelah dan kepartian dijelmakan sebagai sokongan kepada pembangkang di negeri-negeri seperti Kelantan, Terengganu dan kemudiannya Kedah di satu pihak, dan Pulau Pinang, Selangor, Kuala Lumpur dan Perak di pihak yang lain, sehingga akhirnya menukarkan elit pusat pada 2018. Di Borneo, ketidakpuasan itu bukan sekadar terhadap gabungan pemerintah, tetapi terhadap gagasan Malaysia sendiri. Bagi sesetengah rakyat Sabah dan Sarawak, Malaysia membawa bukan kemerdekaan tetapi ‘pindah tangan jajahan’ dari London ke Kuala Lumpur, sebagaimana dakwaan Presiden Sokarno yang ingin menganyang Malaysia. Bukti ‘penjajahan dalaman’ yang selalu disebut ialah kemunduran Borneo dalam infrastruktur seperti jalan raya, air paip, elektrik dan internet sekalipun Borneo penyumbang utama kekayaan petroleum. Ada yang turut mendakwa Perjanjian Malaysia 1963 (MA63) sudah terbatal kerana janji-janji untuk Borneo telah dimungkiri. Di bawah dominasi UMNO-BN, rungutan kewilayahan diabaikan dan dikalahkan dengan taktik ‘pecah dan perintah’. Parti-parti yang menuntut lebih hak untuk Sabah dan Sarawak dijatuhkan dan pemimpin-pemimpin mereka dibersarakan atau dipenjarakan, sehingga kedua-dua negeri ini menjadi ‘deposit tetap’ BN apabila gelombang reformasi melanda Semenanjung. Akan tetapi, seruan hak kewilayahan Borneo kembali lebih lantang dengan perubahan-perubahan besar selepas empat PRU, kerajaan BN kehilangan majoriti dua pertiga di Parlimen (2008), kerajaan BN kehilangan undi majoriti (2013), kerajaan BN jatuh (2018) dan tiada parti mencapai majoriti mudah di Parlimen (2022). Kerana perlukan sokongan Sabah dan Sarawak sebagai penabal raja (kingmaker), enam kerajaan persekutuan (serta pembangkang mereka) berturut-turut sejak 2008 berlagak seperti mereka empati dan bersetuju dengan naratif MA63 dan tuntutan Sabah serta Sarawak, tetapi sering dikritik tidak ikhlas atau cuba melengah-lengahkan perlaksanaan sebarang konsesi. Dua sebab kurangnya keikhlasan. Pertama, tanpa sokongan 83 peratus pengundi di Semenanjung melalui 11 kerajaan negeri, terlalu banyak konsesi kepada Borneo akan mengundang kemarahan dan hukuman pengundi Semenanjung. Kedua, tak kira BN, PN ataupun PH, elit pemerintahan pusat tidak bersedia melonggarkan genggaman terhadap negeri-negeri Semenanjung sendiri, terutamanya terhadap negeri-negeri yang tidak sewaktu dengannya. Daripada melakar agenda desentralisasi untuk seluruh Malaysia sebagai sebuah persekutuan asimetrik (tidak sekata) yang terdiri dari dua buah negeri Borneo yang berkuasa istimewa dan 11 buah negeri Semenanjung, kerajaan-kerajaan Persekutuan lebih rela berunding dengan Sabah dan Sarawak saja tanpa melibatkan 11 buah negeri. Tanpa kesedaran, ini sebenarnya menyahut propaganda pemisah Sabah dan Sarawak. Kerajaan Persekutuan itu kerajaan untuk Semenanjung saja, tidak mewakili Sabah dan Sarawak. Malaysia bukan 2+11, tetapi 1+2. Jika Kerajaan Persekutuan tidak memenuhi tuntutan, maka 1+2 boleh dinyahjadikan. * Profesor Wong Chin Huat ialah Timbalan Ketua (Strategi), Pejabat Asia, Rangkaian Penyelesaian Pembangunan Mampan PBB (SDSN-Asia) di Universiti Sunway Tambahlah susu kalau kopi pekat, Kuatkan kipas kalau baju basah; Kuasa memusat rakyat tersekat, Rakyat tersekat hati berpisah.